Báo Việt Nam tỏ ý khen người Nhật bình tĩnh, có kỷ luật, người dân nhận hàng cứu tế của chính quyền một cách trật tự, trong cảnh thử thách, thiên tai dồn dập. Còn người Việt, theo tờ Sài gòn Tiếp Thị, sau trận mưa lụt ở miền Trung, xuất hiện cảnh giành hàng cứu trợ, kiện cáo, tố cáo nhau nhận nhiều hay ít.
Trong cuộc trao đổi với BBC Việt Ngữ ngày 17/3, giáo sư Augustine Hà Tôn Vinh, giám đốc tổ hợp giáo dục Stellar Management ở Việt Nam cho rằng cung cách ứng xử của người Nhật xuất phát từ hai lợi thế, đó là văn hóa và giáo dục.
Augustine Hà Tôn Vinh: Qua thảm họa của Nhật Bản chúng ta thấy lộ ra bài học, không chỉ dành riêng cho Việt Nam. Mà cho cả thế giới nữa. Báo chí, đài truyền hình, lãnh đạo trên thế giới đều nhìn thấy. Lối ứng xử đặc biệt, trong một thảm họa khủng khiếp. Mọi người vẫn sắp hàng, bình thản, vẫn nhường nhau. Trẻ em không chạy lang thang, không đi đâu hết. Cái đó không thể nào có ở một nước thiếu văn hóa được.
Hai yếu tố giúp người Nhật có kỷ luật trước thử thách của thiên tai là văn hóa và giáo dục. Văn hóa là nền tảng của con người của cả dân tộc. Giáo dục đưa con người ta vào khuôn mẫu, một cách ứng xử hợp với văn hóa. Cá nhân tôi khi đi dạy không bao giờ tôi nói giáo dục không. Giáo dục có thể đề cập đến những tư tưởng hay kiến thức mới của thời đại, cho nó phù hợp với thời đại. Chúng ta thường thấy là có rất nhiều người giàu nhưng cái ứng xử nó không có văn hóa. Đó là những người trọc phú, ví dụ như vậy.
Có những người không giàu, hoặc thiếu thốn nhưng cái ứng xử của người ta lại rất văn hóa. Chính vì thế chúng ta phải tìm cách nối kết văn hóa với giáo dục. Văn hóa là truyền thống, là chuỗi thời đại nối kết tất cả từ trước đến nay. Giáo dục từ truyền thống đến hiện đại, là phương cách để phát triển đất nước. Khi Minh trị Thiên hoàng Nhật Bản lên ngôi, sau đó nắm quyền, ông nói rằng văn minh Tây phương nhưng văn hóa phải là Nhật Bản.
Tinh thần của Nhật Bản được tóm tắt qua hai hình tượng. Hoa anh đào và người võ sĩ. Hoa anh đào là cái gì đó trong sáng, nhẹ nhàng, thanh khiết. Còn người võ sĩ rất là chính trực ngay thẳng, không ngần ngại dùng quyền lực, chế tài để thưởng phạt.
BBC: Lần này ông có ngạc nhiên không khi thủ tướng Nhật nói rằng Nhật Bản sẵn sàng nhận trợ giúp của quốc tế để vượt qua thảm họa. Từ trước tới giờ người Nhật khá là tự lập phải không?
Augustine Hà Tôn Vinh: Chuyện Nhật chấp nhận hỗ trợ của các nước nói lên hai điều. Thứ nhất là người Nhật rất khiêm nhường, từ bỏ thái độ nước lớn. Thứ hai là quyền lợi, mạng sống của người dân quan trọng hơn là sự tự hào của quốc gia. Nhật chấp nhận hỗ trợ của những nước nhỏ hơn Nhật nhiều lần. Điều này cho thấy chính phủ Nhật rất nhân bản. Nếu có thêm đội cứu trợ của các nước đến, hy vọng sẽ có thêm người Nhật được cứu thoát. Họ coi mạng sống của người dân quan trọng hơn tư thế của chính phủ.