Được sống và chứng kiến hai mùa Đại lễ Phật đản ở hai thời điểm khác nhau, hai cách tổ chức cũng khác nhau, nhưng có cùng điểm chung nhất là Đại lễ Phật đản trang nghiêm, hoành tráng, đầy niềm tự hào, thật ấn tượng không thể nào quên. Đó chính là mùa Phật đản PL.2508 (1964) và mùa Phật đản Vesak 2008 - PL.2552.
Nếu như pháp nạn 1963, Phật giáo Việt Nam ở miền Nam phải trải qua một thời kỳ gian khổ, khốc liệt nhất. Tăng, Ni, Phật tử đã hi sinh xương máu và nước mắt, nhiều tăng, ni, phật tử đã phải tuyệt thực, thiêu thân để bảo vệ chính pháp. Ngọn lửa Bồ tát Quảng Đức tự thiêu tại Sài Gòn ngày 11-6-1963 (nhằm ngày 20 tháng 4 nhuận năm Quý Mão), cách nay 50 năm, tại ngã tư Phan Đình Phùng và Lê Văn Duyệt Sài Gòn (nay là đường Cách Mạng Tháng Tám và Nguyễn Đình Chiểu Tp.HCM)- đã làm chấn động cả thế giới:
“…Đệ tử hôm nay nguyện đốt mình
Làm đèn soi sáng nẻo vô minh
Khói thơm cảnh tỉnh ai còn “ngốc”
Tro trắng phẳng san hố bất bình
Thân cháy nát tan ra tro trắng
Thần thức nương về giúp sinh linh
Hỡi ai mộng ảo đang còn mộng
Hãy gấp tỉnh đi kẻo giật mình…”
Ai đã sống trong thời 1963 và được chứng kiến cảnh tượng bi tráng độc nhất vô nhị này đều biết khi Bồ tát Quảng Đức tự thiêu tại ngã tư Phan Đình Phùng - Lê Văn Duyệt, toàn thân ngài không tỏ vẻ đau đớn gì mà ngài vẫn điềm nhiên trong tư thế ngồi Thiền, sau khi thân xác ngài đã cháy rụi hết, duy chỉ còn quả tim là không cháy, người ta đã lấy quả tim đó đem vô lò thiêu lại, dưới sức nóng 4000 độ (!),cái lò thiêu muốn nứt nẻ ra, vậy mà kỳ diệu thay, trái tim của Bồ tát Quảng Đức vẫn còn trơ trơ (!), giới báo chí trong nước và nước ngoài có mặt lúc đó thi nhau chụp ảnh, sự kiện này làm chấn động đất Sài Gòn một thời nói riêng và toàn thế giới nói chung, điều này làm cho mọi người càng thêm tin tưởng vào sự huyền bí, nhiệm mầu của Phật Pháp không phải là hư danh. Và sau sự kiến ấy, tiếp theo là những Thánh tử vì đạo vị pháp thiêu thân, để có được một mùa Phật đản PL.2508 (1964), mà như những người chúng kiến đều nhận định “Đó là một Đại lễ Phật đản lớn nhất từ trước đến nay” ở thời điểm ấy. Bởi lễ đài Phật đản năm 1964 được dựng trước đó cả tháng tại bến Bạch Đằng do tăng, ni, phật tử cùng với sự hỗ trợ máy móc của mọi giới khắp nơi. Theo các chứng nhân tham dự Đại lễ Phật đản này kể lại, một lễ đài Phật đản mang tính sáng tạo được kiến thiết công phu theo hình hoa sen. Bệ lễ đài là một toà sen toả cánh chiếm trọn một công viên, trụ là một đại kỳ Phật giáo cao chót vót, giống như trụ đá của vua Asoka đánh dấu nơi đức Thế Tôn đản sinh tại thành Ca Tỳ La Vệ, trên cùng bừng nở một đoá hoa Ưu đàm kim loại lấp lánh trong nắng như ánh sao sa.
Tượng Đản sinh cao 8m, nặng 3 tấn được tôn trí ngay trên trụ dưới đoá hoa Ưu đàm, ngự trị cả một khoảng trời Bạch Đằng. Sự hiện diện sừng sững của lễ đài Phật đản khiến cho những toà nhà chọc trời xung quanh bỗng nhỏ lại, thấp xuống. Ban đêm, lễ đài rực rỡ trong biển đèn, chiếu át ánh đèn trong những cửa hiệu, nhà hàng, khách sạn ở khu trung tâm.
Đại lễ Phật đản 2508 (1964) đánh dấu một bước ngoặt quan trọng và mở ra một trang sử mới trong lịch sử Phật giáo Việt Nam. Với tất cả tâm tư tình cảm của người con Phật hướng về Đại lễ. Phật Đản 2508 (1964) đã khẳng định vai trò quan trọng của Phật giáo trong đời sống tinh thần của dân tộc, và một lần nữa khẳng định truyền thống gắn bó máu thịt của Phật giáo trong cuộc đồng hành cùng dân tộc.
Rồi sau năm 1975, Tổ quốc thống nhất, Bắc Nam sum họp một nhà. Đại lễ Phật đản Vesak 2008- PL.2552 lại một lần nữa là một mùa Phật đản đầy ấp những kỷ niệm thật đáng trân trọng đối với người con Phật và những người tin, yêu đức Phật trên toàn thế giới. Vesak 2008 một trong những ngày lễ tôn giáo và văn hoá lớn của Liên hợp quốc đã được tổ chức trọng thể tại Việt Nam, một đất nước thanh bình, thân thiện, văn minh và mến khách. Tại đây, quan khách đã được gặp gỡ những người Phật tử Việt Nam giàu lòng vị tha, yêu đạo, yêu đời cùng với một kho tàng di sản Phật giáo đồ sộ từ chùa chiền cho đến kinh sách, văn bia… mà Phật giáo Việt Nam đã dày công xây dựng và tích luỹ được qua gần 2000 năm hình thành và phát triển.
Đại lễ Phật đản Vesak 2008 long trọng tổ chức tại Trung tâm Hội nghị quốc gia - Mỹ Đình (National Convention Center - NCC) đã quy tụ khoảng 100 quốc gia với 600 đoàn Phật giáo và hơn 50.000 người tham dự.
Ngoài những buổi hội thảo chính tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Mỹ Đình, trong những ngày diễn ra Đại lễ sẽ có những hoạt động văn hoá văn hoá như triển lãm nghệ thuật, triển lãm thực phẩm và biểu diễn các đoàn xe hoa, những lồng đèn sẽ được thả nổi trên sông và trong không gian, lễ thả bong bóng…
Đặc biệt, tại Đại lễ có buổi hoà nhạc chào mừng do ĐĐ.Thích Minh Hiền chịu trách nhiệm thực hiện. Với đặc thù một chương trình nghệ thuật mang tinh thần Phật giáo của Việt Nam dành cho khán giả quốc tế, nên các ngôn ngữ trình diễn được sử dụng gồm múa và âm nhạc.
Tác phẩm giao hưởng - hợp xướng mang tên "Khai giác" của nhà soạn nhạc Nguyễn Thiện Đạo viết để trình diễn tại Đại lễ sẽ là một tác phẩm có một không hai trong lịch sử Phật giáo Việt Nam với sự tham gia biểu diễn của 450 ca sĩ, vũ công, nhạc công và 50 tăng sinh Học viện Phật giáo Việt Nam.
Bản giao hưởng hợp xướng gồm 7 chương kéo dài 40 phút, dựa trên lịch sử 7 tuần thái tử Shiddarta giác ngộ thành Phật, tìm ra chân lý cứu khổ, giác ngộ, giải thoát, đem lại hòa bình và an lạc cho nhân loại.
Sau 3 ngày làm việc (từ ngày 14/5 – 16/5/2008), sau khi kết thúc Đại lễ đã có một buổi lễ thắp nến kỷ lục với sự tham dự của gần 20 nghìn người. 20 nghìn ngọn nến lung linh, huyền dịu đã được thắp sáng đêm 16/5/2008 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Mỹ Đình để cầu nguyện cho thế giới hòa bình mang theo thông điệp tình thương và tuệ giác của đức Phật.
Tại Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc 2008 tại Việt Nam, Ban tổ chức Đại lễ và Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam (Vietkings) đã công bố 11 kỷ lục Phật giáo Việt Nam.
1.- Đại lễ Phật đản lớn nhất do Ban điều phối quốc gia, Giáo hội phật giáo Việt Nam, Ủy ban Tổ chức quốc tế (IOC) tổ chức. Đại lễ diễn ra trọng thể tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia từ ngày 14 - 17/5 với sự tham dự của 3.500 đại biểu chính thức đến từ 75 quốc gia và vùng lãnh thổ (tính đến ngày 15/5) trên thế giới.
2.- Hội thảo quốc tế về Phật giáo lớn nhất diễn ra trong thời gian Đại lễ với 7 chủ đề, thu hút 5.000 đại biểu tham dự.
3.- Số lượng người ăn chay lớn nhất từ trước tới nay. Toàn bộ thức ăn chay do Công ty TNHH sản xuất - kinh doanh thức ăn chay Âu Lạc cung cấp miễn phí với tổng kinh phí khoảng 10 tỷ đồng.
4.- 30.000 đĩa DVD về vở cải lương “Cuộc đời Đức phật” thực hiện trong kỳ Đại lễ Vesak 2008. Chương trình do nhóm Pháp âm Đạo Phật ngày nay thực hiện, kịch bản Tuệ Quang, đạo diễn CD Hồ Ngọc Xum, đạo diễn sân khấu Trần Ngọc Giàu.
5.- Cặp đèn “Chùa Hoằng Pháp” đạt kỷ lục cặp đèn lớn nhất. Đây là cặp đèn của huyện Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh (mỗi đèn cao 12 m, nặng 10 tấn, sườn bằng sắt bọc vải)
6.- Khinh khí cầu Đức Phật đản lớn nhất do IOC, Công ty Xây dựng và Đầu tư Nam Việt Á làm, với chiều dài 26,23m (ứng với năm Phật đản 2623), rộng 18m, nặng khoảng 60kg, diện tích 473,76 m2 cũng sẽ được ghi vào Guiness Việt Nam.
7.- Lá cờ Phật giáo tại Đại lễ Vesak đã trở thành lá cờ Phật giáo lớn nhất (phá kỷ lục Việt Nam).
8.- Cuộc triển lãm ảnh Phật lớn nhất với 1.000 tấm ảnh về các chủ đề: các ngôi chùa Việt Nam trong 20 thế kỷ, kỷ lục Phật giáo Việt Nam, Phật tích Nepal và Ấn Độ, Đạo Phật và cuộc sống, sinh hoạt Phật sự … của nhà nhiếp ảnh Võ Văn Tường và các nhà nhiếp ảnh khác trong cả nước, khai mạc ngày 13/5.
9.- Chương trình hòa nhạc giao hưởng Phật giáo lớn nhất với chủ đề “Khai giác”diễn ra vào chiều 16/5 có sự tham gia của 500 nghệ sỹ.
10.- Lễ thắp nến cầu nguyện thế giới hòa bình lớn nhất diễn ra lúc 20 giờ 30 phút ngày 16/5, tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, với khoảng 20.000 cây nến được Giáo hội Việt Nam thắp sáng.
11.- Lễ trồng cây bồ đề nhiều nhất vào lúc 11 giờ, ngày 17/5 tại chùa Bái Đính (Ninh Bình). Các đại biểu sẽ trồng tại đây khoảng 100 cây bồ đề, chiết từ cây bồ đề Ấn Độ.
Qua việc công bố 11 kỷ lục Phật giáo Việt Nam trong Đại lễ Vesak 2008 để tạo nên hình ảnh và ấn tượng tốt đẹp về đất nước, con người và nâng cao vị thế Phật giáo Việt Nam với bạn bè quốc tế. Đồng thời khẳng định truyền thống văn hóa Phật giáo lâu đời, đã đi sâu vào đời sống dân tộc Việt Nam.
Thật đúng là:
“Mỗi người mỗi nước mỗi non
Khi vào cửa Phật như con một nhà
Cùng nhau thực hiện lục hòa
Chúng sinh lợi lạc chan hòa Bắc Nam”
Trí Bửu
Viết xong, Mùa Phật đản PL.2557