Cách hiểu, đặt vấn đề của HT Thích Thông Lạc về việc không có linh hồn nhưng có nghiệp tái sinh, ngay từ đầu đã bộ lộ mâu thuẫn, sai biệt. HT không công nhận có thế giới siêu hình, nhưng tư duy đặt vấn đề, lấy ví dụ minh họa lại quá siêu hình.
Cuối năm 2010, Nhà xuất bản Tôn giáo xuất bản quyển sách “Linh hồn không có”, tác giả trưởng lão Thích Thông Lạc ở Tu viện Chơn Như – Tây Ninh. Bạn đọc có thể tìm đọc tại địa chỉ: www.chonnhu.net.
Sách dày 160 trang, với những lập luận riêng, HT Thích Thông Lạc cho rằng, linh hồn không có, linh hồn là sản phẩm của tôn giáo do con người tưởng tượng ra.
Nội dung quyển sách còn đề cập đến trường hợp một số nhà ngoại cảm Việt Nam (như Phan Bích Hằng, Nguyễn Văn Nhã, Đỗ Bá Hiệp, Phạm Văn Mẫn, Nguyễn Thị Nghi…) và trên thế giới (như Djouna, Vanga, B.Kajinxki, Ivan Petrov …) khi giao tiếp với chúng sinh cõi giới khác là không có thực. Tất cả là do tưởng uẩn sinh ra.
Tóm lại nội dung quyển sách của HT có nhiều ý, luận điểm. Trong bài viết này, chúng tôi tóm tắt lại một số ý chính, để trao đổi.
Ý thứ nhất, HT Thích Thông Lạc cho rằng sau cái chết của thân xác vật lý và sinh học, thân tứ đại tan rã là hết, không có linh hồn, không có chuyện đầu thai tái sinh vào cảnh giới và cõi giới khác ngoài cảnh giới Người và Súc sinh. Không có thế giới siêu hình.
Ý thứ hai, HT công nhận có nghiệp lực, và sự tái sinh là do nghiệp sinh ra, mỗi khởi nghiệp do Thân – Khấu – Ý phát sinh thì nghiệp đó tái sinh ngay tức thì, không phải đợi đến khi chết, linh hồn đó mới đi tái sinh và đầu thai (vì theo HT thì không có linh hồn, lấy đâu ra linh hồn mà đầu thai?).
Ý thứ ba, các câu chuyện mầu nhiệm, chuyện lạ, và khả năng của các nhà ngoại cảm lâu nay, là do tưởng uẩn sinh ra, không có thực, không có chuyện ngoại cảm nói chuyện với chúng sinh cõi giới khác.
Đứng trước những nhận định gây “ngạc nhiên” của HT Thích Thông Lạc, để khách quan, mời quí vị đọc quyển “Không có linh hồn”. Trong bài viết này, chúng tôi trích lại một đoạn ngắn:
LINH HỒN là một sự tưởng tượng của người xưa đặt ra và truyền lại, chớ thật sự đạo Phật đã xác định con người KHÔNG CÓ LINH HỒN.
Bởi vậy trong con người có nhiều cái thức được chia ra làm hai phần:
Phần thứ nhất: Hằng ngày chúng ta đang chung đụng và giao tiếp với mọi người bằng sáu cái thức: 1- Cái thức của mắt gọi là NHÃNTHỨC. 2- Cái thức của tai gọi là NHĨ THỨC. 3- Cái thức của mũi gọi là TỶ THỨC. 4- Cái thức của miệng gọi là THIỆT THỨC. 5- Cái thức của thân gọi là THÂN THỨC. 6- Cái thức của ý gọi là Ý THỨC.
Sáu cái thức này thường làm việc trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta nên nó tạo ra biết bao nhiêu điều thiện và cũng biết bao nhiêu điều ác. Do từ hành động thân, miệng, ý của chúng ta tạo ra những điều thiện và cũng tạo ra những điều ác, nên hằng ngày chúng ta thường thọ chịu quả khổ vui từ đời này sang đời khác và mãi mãi muôn đời, muôn kiếp.
Phần thứ hai là cái biết làm việc trong giấc ngủ khi ngủ chiêm bao, cái biết ấy là tưởng thức nên khi giật mình thức dậy thì chỉ còn là những hình bong ảo tưởng mà thôi.
Qua sự tư duy suy xét này chúng ta tự đặt câu hỏi: Có phải chăng linh hồn hoạt động trong giấc chiêm bao? Không đâu quý vị ạ! Quý vị đã lầm, trong thân chúng ta gồm có ba cái biết: 1- Cái biết thứ nhất là cái biết của sáu thức: mắt, tai, mũi, miệng, thân, ý. 2- Cái biết thứ hai là cái biết của tưởng thức trong khi nằm mộng. 3- Cái biết thứ ba là cái biết của người tu chứng đạo thường gọi là TAM MINH.
Ba cái biết này đang sử dụng các cảm thọ và các hành động trong thân tâm của chúng ta. Như vậy trong thân chúng ta có năm phần hợp chung nhau để làm việc mà mọi người gọi là CƠ THỂ con người. Cho nên CƠ THỂ con người gồm có năm phần: 1. Sắc uẩn. 2. Thọ uẩn. 3. Tưởng uẩn. 4. Hành uẩn. 5. Thức uẩn.
Trong thân này có năm uẩn chỉ cần dừng một uẩn không làm việc thì CƠ THỂ bất động. Bởi CƠ THỂ con người như một bộ máy có năm bánh xe đang hoạt động, nếu có một bánh xe nào ngưng thì toàn bộ các bánh xe khác đều bị ngưng. Tuy nhiên chúng ta đang ngủ không phải cơ thể chúng ta ngưng hoạt động mà nó đang hoạt động trong sự im lặng bất động nghỉ ngơi của nó.
Chúng tôi xin nhắc lại năm bộ phận trên thân gồm có: 1- Sắc uẩn (toàn khối của thân). 2- Thọ uẩn (những cảm thọ của sáu căn (thân) và tưởng). 3- Tưởng uẩn (cái thức trong giấc chiêm bao, cái biết của các nhà ngoại cảm, mà người đời không biết gọi là linh hồn hay còn gọi là tâm linh). 4- Hành uẩn (những sự hoạt động của sáu căn và tưởng thức). 5- Thức uẩn là cái biết của người tu chứng đạo.
Trong thân của một người thì có đủ năm uẩn này. Nhưng theo Phật giáo một người chết thì năm uẩn này không còn một uẩn nào cả, vì thế từ xưa đến này người ta cứ lầm tưởng người chết còn có LINH HỒN sống mãi. Vậy LINH HỒN ở chất liệu nào đây?
Câu hỏi này khó có ai trả lời được, mà đã không trả lời được thì đừng tin có LINH HỒN là thật sự mà hãy tin theo lời Phật dạy: “CON NGƯỜI KHÔNG CÓ LINH HỒN, KHI CHẾT THÌ TỨ ĐẠI TRẢ VỀ CHO TỨ ĐẠI”.
Thân TỨ ĐẠI tức là thân do đất, nước, gió lửa hợp lại thành. Khi người chết thì đất trả về cho đất; nước trả về cho nước; gió trả về cho gió và lửa trả về cho lửa. Như vậy con người chết là hết. Phải không quý vị?
Không đâu quý vị ạ! Chết chưa hẳn đã hết. Một người còn sống đã tạo biết bao nhiêu nghiệp, mỗi nghiệp sinh ra liền tiếp tục tái sinh luân hồi thành người hoặc là các loài vật khác. Một con người tạo biết bao nhiêu nghiệp thì sinh bao nhiêu loài vật và con người để mà hưởng phước báo hay là để trả quả khổ đau.
Do luật nhân quả như vậy nên khi con người sống trên hành tinh này đã tạo ra vô số nghiệp. Khi tạo ra nghiệp thì mỗi nghiệp liền luân hồi và tái sinh ngay tức khắc chớ không phải chờ người tạo nghiệp chết rồi mới tái sinh.
Bởi vậy lúc con người còn sống khi tạo ra nghiệp giết hại và ăn thịt chúng sinh thì nghiệp đó liền tái sinh làm những loài vật như heo bò gà vịt, cá tôm v.v.. bị người đó giết.
Biết rõ do nghiệp tái sinh luân hồi nên Phật giáo đã xác định con người không có LINH HỒN đi tái sinh mà do NGHIỆP ĐI TÁI SINH LUÂN HỒI.
Đôi điều trao đổi:
Thứ nhất, theo nhận định của HT, nghiệp tái sinh ngay tức thì, có nghĩa là, ví dụ ông A khởi một nghiệp sát sinh X nào đó, nghiệp đó liền tái sinh, thành gà, vịt….hoặc em bé C nào đó.
Nhận định như thế là không công nhận có luân hồi, mà không có luân hồi thì làm gì có nghiệp để mà trả nghiệp, như HT đã nhận định?
Ví dụ:
Giả thiết 1: Ông A khởi nghiệp, nghiệp đó tạm thời ký hiệu là X, X tái sinh ngay lập tức thành chúng sinh B. Ngay thời điểm B hình thành X tan biến. Tức nghiệp không còn, thì trả nghiệp ở đâu?
Giả thiết 2: Trường hợp X không tan biến, thì X phải tiếp tục tái sinh thành một B’ nào đó cũng ngay tức thì, và tiếp tục có B’’, B’’’…..
Ở giả thiết suy luận này, có nghĩa chỉ cần khởi một nghiệp X đã tạo ra hằng hà sa số chúng sinh đời B, B’, B’’, B’’’...
Có nghĩa là khởi một nghiệp ác phải trả vô số nghiệp ác, ngược lại khởi một nghiệp thiện thì được hưởng vô số nghiệp thiện. Vố số tức là nhiều, mà nhiều thì có cộng nghiệp. Mà có cộng nghiệp thì không tồn tại việc chỉ cần khởi một nghiệp, nghiệp đó đã ngay lập tức đi “tái sinh” thành chúng sinh như HT đã lập luận.
Như vậy, tuy không công nhận có thế giới siêu hình sai cái chết của thân tứ đại, nhưng ở nhận định trên, HT đã có nhận định mang tính siêu hình, sai biệt.
Thứ hai, theo HT thì con người có Tưởng uẩn (cái thức trong giấc chiêm bao, cái biết của các nhà ngoại cảm, mà người đời không biết gọi là linh hồn hay còn gọi là tâm linh).
Theo các trích thuật của HT, chúng tôi nghĩ câu chuyện của các nhà ngoại cảm, HT chủ yếu đọc một số bài báo, quyển sách, chưa hoặc ít tiếp xúc trực tiếp với một số nhà ngoại cảm thật sự. Nên một số ví dụ minh họa mà HT nêu trong sách “không có linh hồn” mang tính “sách, vở” nhiều hơn là thực tế sống động.
Ở một góc độ nào đó, chúng tôi cũng đồng tình với nhận định của HT là có không ít “nhà ngoại cảm” trục lợi bằng niềm tin của nhân dân, đồng bào bằng cách bịa ra đủ thứ chuyện về “thế giới tâm linh”, cái “sự bịa” này có thể cũng do cơ chế hoạt động của tưởng uẩn, cũng có thể do ý thức áp đặt.
Qua tiếp xúc với các nhà ngoại cảm, và một số người có khả năng ngoại cảm ở mức độ nhất định, một số người tưởng là có khả năng ngoại cảm – như dạng hoang tưởng. Chúng tôi cũng ghi nhận và cho rằng, có hiện tượng là do tưởng uẩn quyết định và “can dự” một phần quyết định nhận thức của nhà ngoại cảm như HT đã nêu là chính xác.
Ví dụ: Linh hồn ông A nhập vào con, cháu, kêu khóc thảm thiết là đói lắm, đòi con cháu đốt vàng mã, USD cho ông, để ông tiêu, và lấy kinh phí đi lại ở cõi âm.
Theo chúng tôi, cái này có thể do 2 nguyên nhân, có thể do tưởng uẩn của người bị vong nhập tưởng là ông A nói vậy, thực chất nó phản ánh nhận thức của người đó, trong trạng thái vô thức đã nói ra như vậy. Hoặc do tưởng uẩn của chúng sinh A tưởng là như vậy thì đỡ đói, có tiền vàng mã tiêu, xài….cái này là do tưởng uẩn của ông A?
Chúng ta hình dung trong ngũ uẩn thì có Sắc uẩn ám chỉ xác thân, có hình thức khối lượng, biến đổi theo thời gian, và sờ thấy được, nên nó cụ thể.
Còn thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn, và thức uẩn thì biến hiện, trừu tượng, vô hình trước các giác quan thông thường. Và phải có sắc uẩn mới biến hiện (biểu hiện) ra được. Sự biến hiện ở đây cũng chỉ hàm nghĩa là biểu hiện qua nhận thức bằng các giác quan thông thường.
Ví dụ: Để dễ hiểu, chúng ta hình dung, chiếc đài Radio như sắc uẩn, song phát thanh như phần còn lại thuộc yếu tố vô hình, khi có Radio mới biến hiện (thu – phát) ra được, bằng âm thanh để cho Tai – chúng ta nghe được âm thanh.
Do vậy, việc các hình thức trong ngũ uẩn sau cái chết của sắc uẩn vẫn còn tồn tại và khi gặp sắc uẩn (nhập vào con cháu, hay cô đồng, nhà ngoại cảm) vẫn có cách biến hiện ra được, và chúng ta ghi nhận được trong thực tế, có phải thông qua cơ chế này? Câu trả lời đang chờ từ các nhà nghiên cứu, các vị đạo học.
HT Thích Thông Lạc cho rằng, chết là hết, thân tứ đại tan rã, ngũ uẩn không có nghĩa gì, thì lấy đâu ra linh hồn?
Thực tế không hẳn như vậy, trong trường hợp chiếc đài Radio hỏng, không có nghĩa là không có sóng phát thanh, sóng phát thanh vẫn tồn tại, khi gặp chiếc đài khác lại bắt sóng được như thường.
Theo chúng tôi việc quán tưởng như vậy là một cách để hình dung. Vì với cấu tạo của con người hết sức tinh vi và phức tạp, không thể đúng với mọi trường hợp như trong nguyên lý của vật lý, như chiếc đài này hỏng, thì có chiếc đài khác thay thế để bắt sóng.
Ở lập luận khác, HT Thích Thông Lạc cho rằng, cơ chế của giấc mơ, và ngoại cảm đều do tưởng uẩn quyết định. Theo chúng tôi, hiểu như thế là sự ghán ghép đơn điệu, sai biệt và thiếu sức thuyết phục. Vì sự khác nhau của 2 hiện tượng là căn bản.
Ví dụ về giấc mơ: Ông A trong giấc mơ, mơ thấy bố mình là ông B đã chết, và cảnh đi hỏa táng ra sao. Nhưng lúc tỉnh dậy, ông A thấy bố mình là ông B vẫn còn sống.
Có nghĩa bằng các giác quan thông thường, câu chuyện trên không có thật.
Ví dụ về ngoại cảm: Câu chuyện khác, nhà ngoại cảm trò chuyện với linh hồn ông X, ông X đã chết cách đây 20 năm, ông X đã tả chi tiết về chắt của ông ta là cháu Y mới 14 tuổi, có nghĩa là lúc ông X chết, cháu Y chưa ra đời. Nhà ngoại cảm cũng không biết gì về cháu Y cả, không biết cháu Y có mặt trên cõi đời này.
Trường hợp này, nếu cho rằng không phải linh hồn ông X (chúng sinh X) trò chuyện với nhà ngoại cảm mà do tưởng uẩn của nhà ngoại cảm thì không đúng.
Nếu tưởng uẩn của nhà ngoại cảm nghĩ ra, tưởng tượng ra sao lại đúng với sự thật, dù sự thật đó là qua cơ chế các giác quan thông thường của sắc uẩn?
Có nghĩa bằng các giác quan thông thường, câu chuyện trên có thật.
Nếu tìm cách giải thích khác cho rằng không có linh hồn ông X thật sự, nhà ngoại cảm đã đọc được thông tin trong đầu của người nhà ông X thì đó là hiện tượng thần giao cách cảm.
Hiện tượng đó, cơ chế đó chắc chắn không phải do tưởng uẩn mà phải là thức uẩn nhận biết, hay một sự kết hợp giữa thức uẩn của cả nhà ngoại cảm và người nhà ông X để nhà ngoại cảm biết mà mô tả chính xác?
HT Thích Thông Lạc cho rằng thức uẩn là cái biết của người tu chứng đạo và đã giác ngộ. Chúng tôi nhận thấy cách phân tích đó chưa thực sự thuyết phục, và còn đơn điệu, mới đúng được một tầng nghĩa. Chúng tôi sẽ phân tích và thử phác thảo linh hồn có thể ở đâu, và phân tích về thức uẩn theo duy thức học Phật giáo ở các phần tiếp theo của bài viết.
Thứ ba, nếu nghiệp và tái sinh theo cách hiểu của HT Thích Thông Lạc thì nghiệp xấu = nghiệp tốt = không có nghiệp.
Ví dụ: Tội phạm A giết chết bác sĩ B với một nghiệp ký hiệu là X , bác sĩ B là một bác sĩ giỏi có nhiều đóng góp cho khoa học xã hội và nhân văn, nghiệp X đó liền tái sinh thành nhiều bác sĩ như bác sĩ B. Nghiệp do tội phạm A tạo ra, nhưng bác sĩ B lại phải gánh chịu, đúng là quýt làm cam chịu…Đó không phải là nghiệp?
Nếu nghiệp tái sinh ngay lập tức theo cách hiểu của HT Thích Thông Lạc được khoa học chứng minh là chính xác, được con người tin là như vậy thì nền đạo đức của con người sẽ xuống cấp trầm trọng. Vì kẻ giết người và sát nhân lại là kẻ tạo ra sự sống; chúng sinh ăn thịt, bách hại lẫn nhau lại chính là tác nhân tạo ra sự sống và con người không chịu trách nhiệm về nghiệp của mình.
Tóm lại cách hiểu, đặt vấn đề của HT Thích Thông Lạc về việc không có linh hồn nhưng có nghiệp tái sinh, ngay từ đầu đã bộ lộ mâu thuẫn, sai biệt. HT không công nhận có thế giới siêu hình, nhưng tư duy đặt vấn đề, lấy ví dụ minh họa lại quá siêu hình