Như lời phát nguyện một ngày giữa mùa hạ, vào một sáng mùa thu trong lành mát mẻ, chúng tôi đã y lời nguyện đi lễ đền Và – Sơn Tây, nơi được gọi là Đông cung trong Tứ cung thờ đức Thánh Tản viên.
Khởi hành từ lúc Hà Nội còn đang ngái ngủ, chiếc xế hộp của anh bạn đưa chúng tôi nhanh chóng ra khỏi nôi thành, theo con đường Láng-Hoà Lạc hướng về dãy Ba Vì – mảnh đất linh thiêng của người Việt.
Đền Và nằm ở cách thị xã Sơn Tây chừng 2km, thuộc thôn Vân Gia – xã Trung Hưng, toạ lạc trên một ngọn đồi thấp, bao quanh bởi một con luỹ rêu phong. Quanh khu đồi ấy, tương truyền là một rừng lim cổ thụ, đến giờ vẫn còn những cây cao vút với đám rễ cổ quái nhô lên cả mặt đất.
Đền thờ đức thánh Tản – Sơn Tinh – vị thần đứng đầu trong Tứ bất tử của người Việt (Thánh Tản Viên, Thánh mẫu Liễu Hạnh, Thánh Gióng, Thánh Chử Đồng Tử).
Khuôn viên ngôi đền thật đẹp. Một vùng bán sơn địa, bao quanh là những cánh đồng lúa xanh ngát. Chúng tôi được ông từ đền đưa vào tận trong hậu cung làm lễ. Ngôi chính điện thờ ba vị thần núi linh thiêng: ở giữa là đức thánh Tản, bên tả là đức Cao Sơn đại vương và bên hữu là đức Quý Minh đại vương. Ba chiếc ngai phủ áo vàng và mũ chuồn đội đầu. Không có tượng. Chúng tôi nín thở làm lễ, cảm tưởng như đức thánh đang hiển hiện trước mặt.
Phía ngoài điện là tứ trụ triều đình và văn võ tả hữu. Ông từ đền nói với vẻ cảm phục và mãn nguyện, tôi có phúc mới được sớm hôm hầu đức thánh. Trong Tứ cung thờ ngài ở xứ Đoài này, Đông cung là đặc biệt nhất vì có cả tứ trụ triều đình và hai quan văn võ, nghĩa là tất cả các chư thần đều ngự ở đây.
Lễ xong ra dãy hàng quán bên ngoài uống chén nước vối và ăn quà bánh tẻ Sơn Tây. Lòng thật nhẹ. Gió mát hiu hiu, khung cảnh quang đãng, sạch sẽ, thanh tịnh.
Dưới đây là vài hình ảnh ghi nhận:
(11/8/Tân Mão, tiết Bạch Lộ)
Trịnh Hiệp