Trong chuyến thăm Việt Nam năm 2013, Ngoại trưởng John Kerry nói chưa từng có hai nước nào lại nỗ lực làm việc nhiều như thế để có thể ngồi lại bên nhau làm thay đổi quá khứ và tương lai như Mỹ và Việt Nam đã làm được trong thời gian qua.
Đánh giá về mối quan hệ này cả hai bên đều nhất trí cho rằng Quan hệ Mỹ - Việt ngày càng phát triển đi vào thực chất, sâu rộng và ngày càng sâu sắc hơn theo tinh thần thỏa thuận Đối tác Toàn diện đã được hai nước ký kết tháng 7 / 2013 giữa Chủ tịch Trương Tấn Sang và Tổng thống Barack Obama. Cụ thể:
- Về Chính trị - Ngoại giao: Hai nước đã trao đổi các hoạt động đối ngoại song phương ở cả cấp cao và cấp làm việc. Các tổng thống Mỹ W. Clinton, G. Bush đã lần lượt qua thăm Việt Nam. Ngược lại, Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Minh Triết, các Thủ tướng Phan Văn Khải, Nguyễn Tấn Dũng cũng đều qua thăm Mỹ. Đặc biệt trong hơn một năm qua các hoạt động này đã diễn ra sôi động, đạt nhiều kết quả thực chất, trong đó đáng chú ý có sự khởi sắc ở kênh đảng qua chuyến thăm ở cả hai chiều. Về phía Việt Nam đó là chuyến thăm và làm việc của Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị đến Mỹ hồi tháng 7/2014. Về phía Mỹ, là các chuyến thăm của các lãnh tụ của cả đảng Cộng hòa và Dân chủ đến VN. Điều này cho thấy nội bộ Mỹ ngày càng nhận thức rõ và thừa nhận vai trò quyết định của Đảng Cộng sản Việt Nam trong việc lãnh đạo hoạch định và triển khai đường lối, chính sách đối nội và đối ngoại của Việt Nam, đặc biệt là trong các vấn đề lớn, lĩnh vực quan trọng, nhạy cảm.
- Về Kinh tế, Thương mại và Khoa học - Công nghệ, hai bên đã đẩy nhanh tiến trình ký kết, phê chuẩn Hiệp định Hạt nhân dân sự Việt - Mỹ (còn được gọi là Hiệp định 123). Kim ngạch thương mại giữa hai nước đã nhanh chóng tăng lên 35 tỷ USD và khi hai nước đạt được thỏa thuận hiệp định TPP thì Mỹ sẽ trở thành nhà đầu tư số 1 vào Việt Nam trong tương lai.
- Về An ninh, quốc phòng và nhân đạo, hai bên tiếp tục đạt được những tiến bộ vững chắc trong cả 5 lĩnh vực ưu tiên hợp tác là: An ninh hàng hải; Đối thoại cao cấp; Tìm kiếm và cứu nạn; Trợ giúp nhân đạo và cứu trợ thiên tai (HA/DR); và Hoạt động gìn giữ hòa bình. Các chuyến viếng thăm quân sự cấp cao thường xuyên giúp hai bên hiểu biết lẫn nhau hơn và đã đưa đối thoại trở thành hành động. Mỹ đã có những bước đi tích cực bao gồm việc dỡ bỏ một phần lệnh cấm bán vũ khí sát thương. Hai bên cũng thường xuyên trao đổi kinh nghiệm, hợp tác an ninh - tình báo, tìm kiếm quân nhân mất tích (MIA), và hợp tác an ninh đa phương.
- Về Dân chủ, nhân quyền: Mặc dù còn có những điểm khác biệt về nhận thức song hai bên thường xuyên duy trì đối thoại nhân quyền hàng năm với nhiều kết quả tích cực, góp phần xử lý hiệu quả vấn đề dân chủ, nhân quyền trong tổng thể quan hệ Việt - Mỹ. Mỹ khẳng định ủng hộ một nước Việt Nam vững mạnh, thịnh vượng và độc lập, tôn trọng pháp quyền và nhân quyền.
- Về Giáo dục - đào tạo, Thông qua các hoạt động trao đổi trong khuôn khổ các chương trình như Fulbright, Quỹ Giáo dục Việt Nam (VEF), hai nước đã thúc đẩy hợp tác giáo dục gần gũi hơn và hiểu biết sâu hơn qua việc học tập, nghiên cứu hoặc giảng dạy ở mỗi nước. Sư thành công này giúp cho phía Mỹ quan tâm thúc đẩy sớm xây dựng trường Đại học Fulbright Việt Nam (FUV). Việt Nam cũng là nước đứng đầu trong khu vực Đông Nam Á về số lượng sinh viên học tập tại Hoa Kỳ. Đây chính là những nguồn lực quí giá cho Việt Nam xây dựng đất nước trong tương lai.
Vào tháng 7/2015 này đánh dấu tròn 20 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Mỹ - Việt (12/07/1995 - 12/7/2015) sẽ diễn ra một sự kiện lịch sử mới trong quan hệ giữa hai nước đó là chuyến thăm Mỹ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Đây là lần đầu tiên Tổng Bí thư đảng Cộng sản Việt Nam thăm chính thức Mỹ. Phía Mỹ đã cam kết dành những nghi thức lễ tân cao nhất để đón tiếp người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam. Cuộc gặp gỡ giữa lãnh đạo cao nhất của hai nước đã từng đối đầu và hiện có chế độ chính trị khác nhau mang nhiều ý nghĩa biểu tượng vì nó diễn ra đúng dịp kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt - Mỹ và đối với Việt Nam là kỷ niệm 40 năm kết thúc chiến tranh, thống nhất đất nước. Chuyến thăm này cũng diễn ra vào thời điểm 02 năm sau khi hai nước thiết lập quan hệ đối tác toàn diện, do vậy nó có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy các mặt hợp tác song phương, làm sâu sắc thêm quan hệ đối tác toàn diện Việt - Mỹ và định hướng phát triển quan hệ song phương trong nhiều năm tới. Ngoài ra, chuyến thăm còn có ý nghĩa quốc tế do vai trò ngày càng tăng của quan hệ Việt - Mỹ đối với khu vực, quốc tế và việc Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ gặp, trao đổi với Tổng Thư ký Liên Hợp quốc ngay tại New York.
Trần Hoài