Liệu có thật 9 hạt được cất giữ ở chùa cổ Minh Khánh là xá lị Phật hoàng? Để tìm hiểu, chúng tôi đã nghiên cứu một số tài liệu về cuộc đời Vua Trần Nhân Tông.
Theo sử chép, Vua Trần Nhân Tông lên ngôi năm 21 tuổi, trị vì 14 năm thì nhường ngôi cho con là Anh Tông. Mấy năm sau, vua xuất gia về tu ở núi Yên Tử (Quảng Ninh), trở thành vị tổ thứ nhất Thiền phái Trúc Lâm, một phái thiền mang đậm tư tưởng Việt Nam.
Khi ngài hóa, đệ tử là Pháp Loa rước ngọc thể lên hỏa đàn. Sau khi thiêu, nhặt được ngọc cốt và rất nhiều xá lị. Việc hoả thiêu và có xá lị được "Đại Việt sử ký toàn thư" ghi rất rõ: "Pháp Loa đem xác của Thượng hoàng thiêu đi, nhặt được hơn 3.000 viên xá lị mang về chùa Tư Phúc ở Kinh sư…”.
Sách Tam tổ thập lục lại ghi thu được 300 xá lị. Có sách lại ghi thu được 1.000 xá lị.
Về nơi đặt xá lị và nơi an táng hiện còn đang có những ý kiến khác nhau. Sách Tam tổ Trúc Lâm ghi: Pháp Loa theo lời di chúc của Phật hoàng làm lễ hoả táng, lượm ngọc cốt có năm màu để vào bình. Vua Anh Tông cùng đình thần đem long giá rước ngọc cốt về tôn thờ ở Đức Lăng (Thái Bình) và xây tháp ở chùa Vân Yên trên núi Yên Tử, gọi là Huệ Quang Kim Tháp.
Lại có tài liệu ghi, xá lị của Trần Nhân Tông được táng ở chùa Yên Tử (Quảng Ninh), chùa Phả Lại (Hải Dương) còn lại đưa về quê hương Tức Mặc (Nam Định). Vậy có 9 viên xá lị ở chùa Minh Khánh?
Như trên đã nói, nơi đặt xá lị và nơi an táng Phật hoàng có rất nhiều tài liệu ghi chép khác nhau. Về tính xác thực đến nay cũng chưa có sự kiểm chứng.
Đối với chùa Minh Khánh, theo bia ký thì đây vốn là nơi Phật hoàng Trần Nhân Tông từng ở và qua lại 9 lần. Người từng coi chùa Minh Khánh là cõi tiểu tây phương, nơi khởi sự sơ tu. Sự kiện này được ghi trên bia “Minh Khánh đại danh lam” khắc năm Hồng Thuận 3 (1511): "Tiên triều vua Trần Nhân Tông đã tu hành ở đây mà huyết thư còn lưu, đương thời coi là tiểu tây phương…”.
Nếu vậy, khi người mất, rất có thể xá lị của ngài đã được chuyển về đây. Đại Việt sử ký toàn thư cũng ghi rõ về việc thất thoát xá lị Phật hoàng: "Pháp Loa thiêu xác của Thượng hoàng được hơn ba nghìn xá lị mang về chùa Tư Phúc ở Kinh sư. Vua có ý ngờ. Các quan nhiều người xin bắt tội Pháp Loa. Hoàng tử Mạnh mới 9 tuổi, đứng hầu bên cạnh, chợt thấy có mấy hạt xá lị ở trước ngực, đưa ra cho mọi người xem, kiểm lại trong hộp thì đã thấy mất một số hạt”.
Ngoài ra, theo ông Nguyễn Bá Khoa, Trưởng phòng Văn hóa- Thông tin huyện Thanh Hà, trong hai đạo sắc phong của vua Vĩnh Khánh năm 1731 và Tự Đức 1880 hiện còn lưu giữ trong chùa đều có nói đến 9 viên xá lị Phật hoàng.
Trong hồ sơ di tích chùa Minh Khánh được lập để đề nghị xếp hạng cấp quốc gia năm 1990 hiện còn lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh cũng ghi: “9 viên xá lị, theo truyền thuyết và sắc phong đó là xá lị của Trần Nhân Tông”.
Điều đó càng khẳng định 9 hạt xá lị được lưu giữ tại chùa Minh Khánh là xá lị Phật hoàng.
Hiện 9 viên xá lị được nhà chùa và chính quyền nhân dân coi là bảo vật và gìn giữ cẩn thận, tôn nghiêm trong chùa.
Sư thầy Thích Diệu Hiển cho biết, bà theo sư cụ về trụ trì tại chùa 26 năm trước. Ngay từ những ngày đầu bà đã nghe nói về sự quý giá của 9 viên xá lị Phật hoàng.
Để bảo đảm an toàn, từ nhiều năm nay 9 viên xá lị được nhà chùa và chính quyền địa phương cất giữ, chỉ dịp đặc biệt hoặc lễ hội mới mở.
Do công tác an toàn, muốn mở xá lị, phải có sự giám sát của chính quyền địa phương và phải làm lễ.
Ông Nguyễn Bá Khoa, Trưởng phòng Văn hóa- Thông tin huyện Thanh Hà cho biết: Việc giữ gìn 9 viên xá lị Phật hoàng được coi là nhiệm vụ quan trọng. Ngành văn hóa huyện đang dự kiến sẽ xây dựng một tháp gương đặt hộp xá lị vào đó để cho du khách thập phương và nhân dân viếng thăm.
Nếu làm được việc này, chùa Minh Khánh ngoài là một danh thắng kỳ thú còn là chốn linh thiêng để các Phật tử hành hương chiêm bái.
Ngọc Hùng
Nguồn link: ttp://chuabuuminh.vn/su-lieu/danh-lam-tu-vien/7A5252_ngoi_chua_co_va_9_vien_xa_li_phat_hoang.aspx